مقایسه تغییرات زمانی روان آب و رسوب حاصل از کاربرد باران ساز در پلات های کوچک مستقر در مرتع و جنگل احیا شده در منطقه کدیر

خاک یکی از مهّم ترین اجزای منابع طبیعی محسوب می شود. فرسایش خاک پدیده ای اجتناب ناپذیر است که به صورت تشدیدشونده منجر به تخریب خاک می شود. نوع و شدّت فرسایش خاک در یک منطقه تابع عوامل مختلفی از جمله شرایط اقلیمی, پستی و بلندی, نوع خاک و کاربری اراضی می باشد. در این میان, اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش موثر انسان در آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. حال آن که تغییرات زمانی تأثیر آن ها بر مولفه های هیدرولوژیکی کم تر مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف مقایسه تغییرات زمانی میزان روان آب و رسوب و مواد آلی موجود در رسوب در دو کاربری مرتع و جنگل احیا شده در بخشی از منطقه ییلاقی کدیر از توابع کجور واقع در جنوب-شرقی شهرستان نوشهر انجام گردید. در این تحقیق, خصوصیات مهّم خاک از جمله تخلخل, وزن مخصوص ظاهری خاک و درصد رطوبت جرمی با استفاده از سیلندرهای با حجم تقریبی 112 سانتی متر مکعّب اندازه گیری شد. میزان نفوذ از بررسی بیلان آبی ورودی و خروجی روان آب از پلات های 25/0 مترمربعی اندازه گیری گردید. هم چنین برای برآورد میزان تغییرات زمانی روان آب و رسوب و مواد آلی موجود در رسوب از پلات های مشابه استفاده شد و کلیه آزمایش ها با استفاده از بارندگی شبیه سازی شده با شدّت حدود یک میلی متر در دقیقه و قطر قطرات حدود یک میلی متر و متناسب با شرایط بارش حاکم بر منطقه به مدّت یک سال و طی ماه های مختلف، در سه تکرار در هر کاربری استفاده شد. و پس از شروع روان آب به فواصل زمانی هر 2 دقیقه یک بار به مدّت حدود 25 دقیقه در ظروف مخصوص جمع آوری و حجم و وزن هر یک از آن ها اندازه گیری گردید. مقایسه میزان متغیرهای مورد بررسی در هر آزمایش ماهانه با آزمون t زوجی انجام پذیرفت. نتایج حاصل نشان داد که اختلاف میانگین های خصوصیات خاک در دو تیمار با آزمون t زوجی در سطح اعتماد 95 درصد معنی دار نبوده حال آن که تغییرات زمانی روان آب, رسوب و مواد آلی موجود در رسوب در دو کاربری مرتع و جنگل احیا شده با سطح اعتماد 95 درصد با یک دیگر به واسطه وجود پدیده آب گریزی و نیز تغییرات پوشش گیاهی سطحی دارای اختلاف معنی دار بودند. هم چنین مقادیر نفوذ, روان آب, رسوب, مواد آلی موجود در رسوب و درصد پوشش گیاهی در تیمار مرتع به ترتیب 745/0, 812/3, 739/7, 681/3 و 777/0 برابر مقادیر حاصل از مطالعات به دست آمده از تیمار جنگل احیا شده بوده است.